Het eerste gebouw van l’Eixample: La Carboneria

Wel eens deze foto gezien? Het behoort tot een van de meest beroemde kraakpanden in Barcelona: La Carboneria. Voornamelijk bekend vanwege zijn bijzondere schilderij op de façade. Maar wat velen nog niet weten is dat La Carboneria eigenlijk het eerste, en dus het oudste, gebouw van l’Eixample is!

De opbouw van l’Eixample en La Carboneria

L’Eixample was in 1860 de eerste geplande wijk dat buiten de oude stadsmuren van Barcelona gebouwd werd. De wijk is ontworpen door Ildefons Cerdà, die in l’Eixample brede straten in rechte lijnen projecteerde. Gebouwen werden als vierkante blokken (of ‘eilanden’ zoals wij ze in het Catalaans noemen) opgebouwd met een open structuur. De groei buiten de stadsmuren was desalniettemin in de eerste jaren niet heel snel, voornamelijk door het gebrek aan infrastructuur en de afstand tot het stadscentrum.

Pas in 1864 werd La Carboneria (dat eigenlijk Casa Tarragó heet) op het kruispunt van de straten Urgell en Floridablanca gebouwd, samen met wat er nu overgebleven is van de Casas Cerdà (bij de kruising van Roger de Llúria en Consell de Cent). La Carboneria heeft de eer zich het eerste gebouw van l’Eixample te noemen, aangezien de bouwvergunning één week eerder dan de rest aangevraagd werd: op 2 januari 1864.

La Carboneria toen en nu

Destijds werd het Casa Tarragó als een eenvoudig appartementsgebouw ontworpen door Antoni Valls Galí om slaapplek te bieden aan de families van de werknemers die in Sant Antoni werkten. De bijnaam ‘La Carboneria’ kreeg die vanwege de steenkolenfabriek die hier ook stond.

Het gebouw stond echter leeg na het faillissement van de ontwikkelaar die het gekocht had en werd uiteindelijk vijf jaar geleden een kraakpand. Met de tijd werd La Carboneria een waar sociaal centrum voor de buurt, waar allerlei gratis cursussen en workshops, van naaien tot yoga, aangeboden worden. La Carboneria organiseerde daarnaast ook ludieke en sportieve evenementen en doet mee aan de wijkfeesten.

Een deel van zijn bekendheid heeft La Carboneria te danken aan de muurschilderijen. Vroeger was dat een enorme boom, nu is het een grote kleurrijke luchtballon. Naast deze kunstzinnige kant, heeft La Carboneria ook andere unieke aspecten, zoals de geringe diepte van het gebouw (omdat er vroeger een straat daarachter liep) en de vier wanden, eentje daarvan vol met bogen.

Maar sinds Barclays Bank de nieuwe eigenaar van het pand is geworden en plannen heeft om hier luxe appartementen van te maken, loopt La Carboneria zoals wij het nu kennen gevaar. Niet alleen werden de krakers afgelopen februari door de politie uitgezet, met het daaropvolgende verlies van alle culturele activiteiten voor de buurt, maar het gebouw zelf loopt ook gevaar.

La Carboneria zou in feite volledig afgebroken kunnen worden omdat het niet beschouwd wordt als erfgoed volgens de papieren. Maar gezien de historische waarde probeert de gemeente met de nieuwe eigenaar te praten om de sloop van het gebouw te voorkomen. Volgens het laatste nieuws gaat het interieur van de woning wel gesloopt worden maar de façade vooralsnog niet. Volgens de experts zou de sloop van het pand zonde zijn en een groot gemis voor de geschiedenis van l’Eixample. Bovendien vinden ze dat, hoewel het gebouw al 150 jaar oud is, het makkelijk hersteld kan worden.

Mijn aanrader is dus om voor zolang het nog kan, even langs La Carboneria te gaan om de façade te bewonderen en een foto van het eerste gebouw van l’Eixample te maken.

• Praktische informatie:
  Wat: La Carboneria bezoeken
  Waar: kruispunt van Carrer Urgell en Carrer Floridablanca
  Metro: Sant Antoni (L2 en L3)
  Prijs: gratis