Bij mijn bezoek aan het Museu Nacional d’Art de Catalunya (MNAC) vielen me een aantal muurschilderijen op die in een aparte kamer tentoongesteld werden. Deze schilderijen hadden als hoofdthema wijn en dronken mannen. Ja, je leest het goed! Ze waren afkomstig van een oude wijnbar dat in de kelder van de Galeries Laietanes gehuisvest was. En hoewel deze plek nu niet meer bestaat, herinneren deze schilderijen ons nog aan de vergane glorie en de vele wijntjes die daar gedronken werden.
Omdat ik geïnteresseerd raakte in het verhaal achter de schilderijen, besloot ik om een klein onderzoek naar deze oude wijnkelder te doen. Wil je ook meer weten over de vermiste Galeries Laietanes en het bijzondere wijnhuis, lees dan verder!
Een beroemde ontmoetingsplek voor de Noucentistes…
De Galeries Laietanes (bij de huidige Gran Via de les Corts Catalanes nummer 613) was een bar, een kunstgalerie, een boekwinkel en een uitgeverij van 1915 tot 1918. Dit was tevens het hoofdkantoor van de intellectuele en kunstzinnige vereniging ‘Les Arts i els Artistes’. De meest prestigieuze tijdschriften van die tijd en de meest avant-garde oeuvres waren hier te vinden.
Ze zeggen dat deze plek voor de ‘Noucentistes‘ net zo populair was als Els Quatre Gats voor de ‘Modernistes’. Het Noucentisme was namelijk een culturele beweging dat plaats had in 1906 in Catalonië als opvolger van het Modernisme. Tegen de “romantische chaos” van het Modernisme stelden de Noucentistes de orde, helderheid, harmonie en rationaliteit voorop. Terwijl alle Modernistes naar Els Quatre Gats gingen om met elkaar te kletsen en te debatteren, gingen de Noucentistes naar de Galeries Laietanes om elkaar te ontmoeten.
Met een privé wijnhuis…
De eigenaar van de Galeries Laietanes was de galeriehouder Santiago Segura. Kort na het openen van de galerie, had Santiago Segura bedacht om alle kunstenaars, schrijvers en journalisten samen te brengen in een vriendelijke ruimte, waar ook de vaste gasten en vrienden van de galerie bijeen konden komen. Zo kwam hij op het idee om de ondergrondse gangen om te bouwen tot een wijnhuis, waar ze wijn en sterke drank schonken, en soms zelfs diners hielden. Zo is de wijnkelder van de Galeries Laietanes ontstaan.
De kelder kreeg de naam ‘wijnhuis‘ (celler in het Catalaans), maar op het moment sprak men ook vaak over de caves van de Galeries Laietanes. Het was een privé-ruimte waar niet iedereen naar binnen kon. De entree was immers niet eens aan de straat gelegen. Maar dat hield het succes en de populariteit van het wijnhuis niet tegen.
Santiago Segura overleed onverwacht in 1918. De galerijen waren nog eventjes open, maar het wijnhuis ging dicht. Salvat-Papasseit, samen met zijn broer, bleef de boekhandel en uitgeverij dragen en de weduwe, Maria Cladellas, hield de galerie open tot het einde van de burgeroorlog. Maar de plek had in de jaren twintig en dertig niets meer van doen met de opwinding, moderniteit, kunst en cultuur van zijn vroegere jaren.
Josep Gudiol i Ricart nam het bedrijf rond 1945 over. Het was zijn bedoeling om hier een avant-garde kunst galerie van te maken, met jonge schilders van de naoorlogse periode zoals Tàpies, Tharrats en Ponç. Op dat moment was de kelder gesloten en werd het als magazijn gebruikt. Joseph Gudiol gaf zijn broer, Ramon Gudiol die herstellende was, de opdracht om de 39 muurschilderingen van de wand te verwijderen en ze te herstellen. Op 4 oktober 1947 zette Sala Parés de schilderijen te koop. Het merendeel van de panelen werden door de gemeenteraad gekocht, die in het museum van moderne kunt werden geplaatst (nu onderdeel van het Museu Nacional de Catalunya (MNAC)).
En nog eens kunst aan de muren!
Aan Xavier Nogués was het de eer om de muren van het wijnhuis te beschilderen. De artiest inspireerde zich door de wereld van de wijnen en leverde deze muurschilderijen op. Hij beschilderde een aantal leuke karakters, om het wijnhuis een gezellige plek te maken en als eerbetoon aan de wijn. Nogués gebruikte levendige kleuren voor zijn muurschilderij omdat dit een donkere kelder was. Zijn personages zijn koel, ironisch en zeer hartelijk.
Als je de schilderijen analyseert, zie je dat er van alles gebeurt in de scènes: de felle discussies in de taverne, de gebaren, houdingen, de armbewegingen en de fanfare. Er is een lange tafel met onder andere de man die altijd vooroploopt, met altijd een leidende stem die gelijk heeft. Hij houdt de arm omhoog en verheft zijn stem. Tegenover zijn gesprekspartner die zich niet wil laten verslaan en is net zo hard aan het praten als de andere, inclusief arm gebaren, maar zonder succes. Achter hem, de man die probeert in te grijpen, maar hem nooit lukt om iets te zeggen. Deze levendigheid van de scène hoort bij Nogués: hij produceerde altijd levendige en bewegende beelden met een ironische of grappige twist.
Deze muurschilderingen werden het onderscheidende element van de wijnkelder. Ze herinneren ons aan het bestaan van de Galeries Laietanes, een ruimte voor kunst, cultuur en sociale bijeenkomsten van de Barcelona Noucentista. Geen wonder dat het museum MNAC deze schilderijen kocht en als permanente tentoonstelling heeft gebracht. Je ziet trouwens in dit gedeelte van de tentoonstelling ook voorbeelden van de glazen, die ook door Nogués afgebeeld werden. Santiago Segura, de eigenaar van de Galeries Laietanes, liet Nogués kunst overal terug komen, van de wijnkaart tot aan het bestek.
- Praktische informatie:
Wat: muurschilderijen van de Celler de les Galeries Laietanes bij het MNAC bezoeken
Waar: Palau Nacional, Parc de Montjuïc
Metro: Espanya (L1 en L3)
Wanneer: open tussen oktober en april van dinsdag tot zaterdag van 10:00 tot 18:00 uur; op zondag en feestdagen tot 15:00 uur. Tussen mei en september van 10:00 tot 20:00 uur; op zondag en feestdagen tot 15:00 uur. Let op: het museum is altijd op maandag gesloten.
Prijs: entree kost €12. Op zaterdag na 15:00 uur en iedere eerste zondag van de maand gratis.
