Op bezoek bij Monestir de Pedralbes

Hoewel het een vrij onbekend gebouw is voor velen, blijft het Reial Monestir de Santa Maria de Pedralbes een ware parel uit de middeleeuwen dat ontdekt mag worden. Ver van het drukke stadscentrum ligt deze prachtige kloostergang, dat beschouwd wordt als de grootste Gotische kloostergang ter wereld. Een plek voor stilte, rust en bezinning.

Zelf heb ik tijdens mijn studie bij het Monestir de Pedralbes als gids en kassamedewerker gewerkt en heb dus van dichtbij deel kunnen maken van dit museum. Vandaag neem ik jullie graag mee naar dit fantastische Gotische klooster en laat ik jullie kennis maken met deze magische ruimte en mijn favoriete plekken.

Geschiedenis van het Monestir de Pedralbes

We kunnen onze tour niet beginnen zonder een beetje geschiedenis van dit Gotische klooster te leren kennen. Het is namelijk zo dat het Monestir de Pedralbes gebouwd werd onder het bevel van koningin Elisenda de Montcada die zwaar gelovig was. In 1326 kocht Elisenda dit stuk land in Pedralbes, ten westen van het oude stadje van Sarrià, om er een klooster te bouwen. De bouw van het klooster en de aangrenzende kerk werd in 1327 afgerond en huisveste in het begin veertien nonnen van de orde der Clarissen. De oorspronkelijke naam Petras Albas (‘witte stenen’) heeft te maken met de kleur van de stenen waarmee het klooster gebouwd is.

Nadat koningin Elisenda weduwe werd, ging ze in het begin van 1328 naast het klooster wonen, in een aangrenzend paleis dat zij liet bouwen (helaas bestaat deze niet meer). Vanaf hier zette Elisenda haar werkzaamheden voort om het klooster te beschermen, met donaties en door te zorgen dat het klooster onder de bescherming van het Consell de Cent viel. Zij stierf jaren later in 1364 in het klooster waar zij ook begraven werd, zoals zij in haar testament had gevraagd. De gemeenschap groeide vervolgens uit tot veertig nonnen.

Dankzij de gunst van de koningin had het klooster een goede economische positie geconsolideerd. Maar in het middeleeuwse Catalonië konden vrouwen dergelijke hoge mate van verantwoordelijkheid, zoals het beheren van hun eigendommen, niet op zich nemen. Dat is de reden waarom een tweede klooster van Franciscanen naast het klooster gebouwd werd, dat bekend staat als de “conventet“. De Franciscanen deden de administratie van het klooster en waren de spirituele leiders van de nonnen. De conventet bestaat nog steeds, maar het behoort tot het eigendom van de familie Godia en kan niet worden bezocht.

Het klooster heeft naast roem ook ellendige jaren gehad, zoals in de tijden van oorlog en confiscatie processen.

In 1931 werd het klooster uitgeroepen tot historisch en artistiek monument. Een deel van het Monestir de Pedralbes werd in het eind van de 20ste eeuw museum en heeft onder andere de hele populaire Thyssen Bornemisza tentoonstelling gehouden. Het museum behoort nu tot de Museu d’Història de Barcelona, een entiteit dat tientallen andere bezienswaardigheden in de stad beheert en openstelt voor het publiek.

Wie woonde in het Monestir de Pedralbes?

De nonnen die het Monestir de Pedralbes bewoonden waren van de orde van de Clarissen en leidden een leven van soberheid, waar bidden het allerbelangrijkste was, naast het zorgen voor het klooster. Ze mochten geen contact hebben met de buitenwereld, waardoor alles binnen de muren van het klooster gedaan werd. En omdat het klooster onder koninklijke bescherming van het Consell de Cent viel, werd het al snel een steunpunt voor de Catalaanse adellijke families, die niet aarzelden om de vrouwen van hun families naar het klooster te sturen. Dit gaf het klooster verdere roem en belang.

Het klooster van Pedralbes heeft in al haar geschiedenis ook vele nonnen van lagere sociale klassen een onderdak gegeven. Maar het leven in het klooster was niet helemaal gelijk voor iedereen. Aan de hand van de bruidsschat waarmee de non het ​​klooster inging, werd haar positie in de maatschappij binnen het klooster bepaald. Zo kwam het vaak voor dat de meeste abdis van het klooster leden van adellijke families waren, terwijl de meeste zware of onaangename taken (zoals koken, schoonmaken en het verzorgen van zieken) werden uitgevoerd door nonnen uit de lagere klassen.

Rijk of arm, het leven was hard in het klooster. Eenmaal ingevoerd in het klooster moesten alle verplichtingen en eisen van de gemeenschap en de abdis voldaan worden.

Tour langs het Monestir de Pedralbes

Het Monestir de Pedralbes bevindt zich, zoals de naam het al zegt, in de Pedralbes-wijk in Barcelona. Tussen de huizen van de welgestelden staat dit Gotische klooster. De entree van het Monestir zelf is bijna verborgen en je moet hem zoeken achter een oude stenen boog aan de Carrer del Bisbe Català / Avinguda d’Esplugues. Het steegje achter de boog leidt je naar het klooster en de kerk. Deze diende vroeger als ingangspoort.

Nadat je je ticket heb gekocht kun je het Monestir binnenkomen. Let dan als allereerst op op de bel naast de ingang, dat vroeger gebruikt werd door liefdeskoppels om een grote mand met eieren aan de Clarissen te geven in ruil voor een goddelijk zegen voordat ze gingen trouwen. Dit kun je overigens nog steeds doen, maar dan op de hoek bij Carrer Montevideo, waar de nonnen nu wonen.

Binnen het klooster is het allereerste wat opvalt de patio met zijn prachtige Gotische bogen. De gebroken tegels op de vloer in het klooster hebben te maken met de Franse Oorlog (1808-1814), toen de Franse troepen van Napoleon het klooster invielen en na het verdrijven van de nonnen, het klooster tot een militaire kazerne ombouwden. De Franse paarden en geweren beschadigen deze vloertegels voor altijd.

De eerste zaal die je aandacht zal trekken is die van de Capella de Sant Miquel. De schilderijen van deze kapel zijn door Ferrer Bassa gemaakt, die beschouwd wordt als de Catalaanse Giotto. Deze schilderijen, sterk beïnvloed door de Italiaanse-gotische stijl, tonen verschillende religieuze taferelen.

Een ook opvallend element op de begane grond is de begraafplaats van koningin Elisenda. Opvallend is dat deze tombe twee aangezichten heeft: op de hoek van de kerk is een afbeelding van Elisenda gekleed als een koningin, terwijl de kant van het klooster een Elisenda toont gekleed als weduwe.

Je kunt in het klooster vrij rondlopen en in het midden van de tuin gaan staan om de waterput en de planten te bekijken. Wist je trouwens dat het klooster van het Monestir de Pedralbes wordt beschouwd als ’s werelds grootste Gotische kloostergang?

De eerste zaal waar je komt als je de tour volgt is die waar alle kunstwerken uit de middelleeuwen tentoongesteld worden. Het thema van de tentoonstelling is uiteraard religie in de middeleeuwen. Houd in gedachten dat dit vroeger de zaal was waar alle nonnen sliepen, vandaar dat deze zaal “El Dormitori” heet (‘de slaapkamer’).

Na een rondje te hebben gedaan in de zaal kom je uit op de bovenste verdieping, waar je het klooster nog van boven kunt bewonderen. Let dan ook op de kleine ruimtes waar de nonnen vroeger bidden en hun tijd overdag doorbrachten.

Beneden kun je onder andere de keuken en eetzaal bezoeken. Dit is een van de meest indrukwekkende stukjes. Zie je hier de nonnen voor je aan het eten en kokkerellen?

Ook indrukwekkend is het oude ziekenhuis, waar de zieken verzorgd werden. Bijzonder aan dit ziekenhuis is dat deze afgesloten kon worden van de rest van het klooster zo dat epidemieën niet verspreid werden onder de nonnen.

Als laatst bezoek je de Sala Capitular, gebruikt voor de belangrijke vergaderingen van de religieuze gemeenschap.

De tour eindigt dan hier. Je kunt nog nog een laatste rondje in het klooster doen om van de rust die hier heerst te genieten voordat je weer op straat komt. Dit klooster is juist een ruimte dat zeer geschikt is om uit de stad te vluchten en om uit te rusten en te mediteren.

Ik vond het persoonlijk heel leuk om hier te werken. Grappig waren alle verhalen die de beveiliging vertelden over hun nachtwachten en de geluiden die ze af en toe hoorden. Ook bijzonder om te zien waren alle gesloten ruimtes die je alleen ziet als je daar werkt. Er werd zelfs gezegd dat er geheime gangen naar het Franciscanen klooster zouden zijn. Maar of dat waar is of niet is voor mij onbekend.

• Praktische informatie:
  Waar: Baixada del Monestir,9
  Metro: Reina Elisenda (L6)
  Wanneer: open tussen april en september van 10:00 tot 17:00 (op zaterdag tot 19:00 en op zondag tot 20:00). Van oktober t/m maart van 10:00 tot 14:00. Zaterdag en zondag tot 17:00. Let op: het museum is altijd op maandag gesloten.
  Prijs: entree kost € 5,- (gratis voor kinderen tot 16 jaar oud) en geeft je toegang tot meerdere musea van het Museu d’Història de Barcelona.