Het jaar 2014 zal in het teken staan van de 300ste verjaardag van de gebeurtenissen van 11 september 1714 in Barcelona. Om deze reden heeft de gemeenteraad in samenwerking met de regering van Catalonië een aantal evenementen en tentoonstellingen georganiseerd, om de stad van de achttiende eeuw te herontdekken en de omvang van de gebeurtenissen in 1714 te begrijpen en te relateren aan de huidige situatie van de regio.
Een beetje geschiedenis uit het Barcelona van 1714
Het Barcelona van 1700 was een levendige en dynamische stad, dat streefde om terug te keren naar het pad van welvaart. Na de dood van de kinderloze koning Carlos II, in 1700, riep keizer Karel V (in Spanje bekend als aartshertog Carlos III) zich uit tot kandidaat voor de kroon van de Spaanse monarchie. Maar Carlos II had Filips V (in Spanje bekend als Felipe V) als zijn erfgenaam in zijn testament genoemd. Het dynastieke conflict dat hierop volgde staat bekend als de Spaanse Successieoorlog.
Het feit dat Catalonië aartshertog Carlos III steunde tijdens de strijd om de opvolging, zette de Catalanen tegen de absolute monarchie van Felipe V, de andere troonkandidaat die ondersteund werd door het Castiliaans-Spanje.
Na een 13 maanden durende belegering viel Barcelona door de Franse en Spaanse legers op 11 september 1714. Deze datum markeert de meest heroïsche nederlaag van alle en de meest beslissende politieke achteruitgang in de geschiedenis van Barcelona, dat tegenwoordig herdacht wordt op 11 september, tijdens de Nationale Feestdag van Catalonië (in het Catalaans “Diada Nacional de Catalunya“).
In 1715 gaf Felipe V zijn decreet van Nova Planta, door de afschaffing van alle resterende afzonderlijke instellingen van de Kroon van Aragón. Hij creëerde hiermee ‘Spanje’ als een enkele, eenheidsstaat. Het grootschalige ‘Castilinisation’ van het land begon, en de Catalaanse taal werd vervangen door het Castiliaans in alle officiële documenten.
In Barcelona werden extra maatregelen genomen om de stad onder controle te houden, zoals de bouw van een nieuwe citadel op de plek waar het Ciutadella-park nu staat. Om dit te doen werden duizenden inwoners uit de buurt La Ribera verbannen en gehuisvest in La Barceloneta. Op deze manier werd La Barceloneta het allereerste geplande woningbouwproject van Barcelona, met zijn kazerne-achtige stratenplan. De citadel werd als vervolg de meest gehate symbool van ondergeschiktheid van de stad.
Tip: Een leuk boek voor wie meer wil weten over de val van Barcelona is die van Victus van Albert Sánchez Piñol. Hoofdpersoon Martí Zuviría neemt ons mee naar Barcelona van 1714 en vertelt vanuit eerste persoon wat er allemaal gebeurde met alle details, maar ook een hoop humor. Koop hier je exemplaar.
Tricentenari Barcelona
Het jaar 1714 staat dus voor de strijd van Barcelona en het Catalaanse volk voor de verdediging van hun vrijheid (zowel in juridische, politici en individuele termen) en tegen de willekeur van de absolute monarchie. Vele herdenkingsactiviteiten tijdens de Tricentenari (letterlijk vertaald als ‘driehonderdste verjaardag’) draaien om het concept van de “Viure Lliure” (“Vrij Leven”), uit de slogan “Wij zullen vrij leven of sterven” van de strijders uit 1714.
De erfenis van deze evenementen zullen toegankelijk zijn voor het publiek met de opening van een nieuw archeologisch cultureel centrum in El Born, het Born Centre Cultural. Voor Barcelona met Marta heb ik de belangrijkste punten van de Tricentenari in een handig overzicht verzameld. Lees verder en ontdek alles wat de stad te bieden heeft tijdens de Tricentenari.
Hoogtepunten van de Tricentenari in Barcelona
Born Centre Cultural
Het nieuwe Born Centre Cultural is een ruimte waar geschiedenis, kunst en cultuur zich mengen. Op deze plaats heeft men de resten van het dagelijks leven in de stad vanaf 1700 in optimale condities kunnen vinden. Hiermee wordt deze ruimte een van de meest waardevolle archeologische plaatsen van Barcelona.
In dit cultureel centrum zijn er nog meerdere tentoonstellingen te bezoeken, een aantal daarvan in het teken van de Tricentenari. “Fins a aconseguir-ho! El setge de 1714” is een van deze. In deze tentoonstelling wordt onder andere de Catalaanse oorlog van 1713-1714 gepresenteerd, dat de inleiding van de de Spaanse Successieoorlog was, en de slag van 11 september.
1417 Open House
Speciaal voor het 48h Open House weekend in Barcelona (op 19 en 20 oktober), worden 3 routes van dit evenement in het teken van de Tricentenari voorgesteld. Zo kun je onder andere de Ciutadella (de ‘citadel’) als een symbool van onderdrukking in 1714 bezoeken, de Ribera-wijk in 1714 en zijn evolutie leren kennen of La Barceloneta als voorbeeld van de ontwikkeling van stadswoningen ontdekken.
Plattegrond van Barcelona in 1714
Aan de Passeig de Lluís Companys (tussen het Parc de la Ciutadella en Arc de Triomf) is een gigantische plattegrond geplaatst met het Barcelona uit 1714 en haar belangrijkste punten. Met een mobiele applicatie kun je informatie uit verschillende historische plaatsen in de plattegrond halen.
Port Vell 1714
Tijdens de Tricentenari bieden de Golondrinas een speciale boottocht in het teken van de rol van de zee tijdens de belegering. Deze boottocht wordt iedere zaterdag om 11:00 uur gedaan, van 24 mei t/m 26 juli en van 6 september t/m 29 november 2014.
Muurschildering van de kus
Ter gedachtenis van de val van Barcelona in 1714 en onder het motto van “vrije leven”, maakte de Catalaanse fotograaf en kunstenaar Joan Fontcuberta een indrukwekkende fotocollage op het Plaça d’Isidre Nonell, waarin een grote kus verteld wordt, genaamd “El món neix en cada besada”. De foto’s die deel uit maken van de mozaïek zijn afkomstig van de lezers van de Catalaanse krant El Periódico en verbeelden allemaal een moment van vrijheid.
Lees hier meer over de muurschildering van de kus.
Concerten voor de Tricentenari
Speciaal voor de Tricentenari zijn er een aantal concerten bij verschillende locaties op verschillende datums ingepland, zoals:
- ‘La cort reial a Barcelona. 1714, Barcelona, Nàpols, Viena’ op 3 november 2013 bij Born Centre Cultural
- ‘La Guerra de Successió (1705-1715) a través de la música culta i popular’ op 22 december 2013 bij Parròquia de Sant Andreu
- ‘Banda Municipal de Barcelona: Marxa 1714’ op 12 januari 2014 bij Sala 1 Pau Casals – L’Auditori de Barcelona
- ‘Rambla Llibertat’ van 1 mei 2014 tot 15 juni 2014 bij L’Auditori de Barcelona
- ‘Jordi Savall. De la Guerra dels Segadors a la pau d’Aquisgrà’ op 24 mei 2014 bij Gran Teatre del Liceu
- ‘Catalunya 1714-2014’ op 24 juni 2014 bij Palau de la Música Catalana
- ‘Música i país, 1714-2014’ van 1 september 2014 tot 30 september 2014 bij Fundació Orfeó Gracienc
- ‘Onze de Setembre de 2014’ van het Orquestra Simfònica de Barcelona i Nacional de Catalunya (OBC) op 11 september 2014 bij Palau de la Música Catalana
Theater en dans voor de Tricentenari
Je kunt ook speciale theater- en dansvoorstellingen voor de Tricentenari bijwonen, zoals:
- ‘1714. Crònica d’un setge’ (musical) van 12 september 2013 tot 10 november 2013 bij Jove Teatre Regina.
- ‘1714, Diari d’una esperança’ (dans) op 27 oktober 2013 bij Born Centre Cultural.
- ‘Els Àustries’ (dans) van 17 oktober 2013 tot 20 oktober 2013 bij Mercat de les Flors Centre de les Arts de Moviment.
- ‘Casanova en directe’ (theater) van 4 november 2013 tot 29 november 2013 bij Centre Cívic La Casa Elizalde.
Historische plekken uit 1714
Mocht je het Barcelona uit 1714 willen ontdekken, dan raad ik je aan om langs de onderstaande plekken te gaan.
1. Hospital de la Santa Creu (Carrer Hospital, 55): in dit ziekenhuis werden de gewonden tijdens de belegering van 1713-1714 geholpen.
2. Palau Ramon de Vilana-Perlas (Carrer Regomir, 13): dit was het paleis van de secretaris van Carlos III en tevens de rechterhand van de keizerin Elisabet Cristina tijdens zijn bewind in Barcelona (1711-1713).
3. Saló de Cent (Plaça Sant Jaume, 1): dit was het bestuursorgaan van de stad met een brede participatie van alle sociale groepen.
4. Palau de la Generalitat (Plaça Sant Jaume, 4): bij de zaal Saló Sant Jordi, hield de aartshertog Carlos III de vergaderingen van het Parlement van 1705 tot 1706. De kamer ernaast, Sala de Contrafaccions, was de ontmoetingsplaats van de militaire vleugel, dat een belangrijke rol speelde in de garanties van de Catalaanse grondwetten.
5. Palau del Lloctinent i Saló del Tinell (Plaça del Rei): hier waren de kamers van het Royal Court van Catalonië, dat optrad als de rechter van het Hooggerechtshof van Catalonië en was de adviseur van het koninklijk gezag. Hier vind je overigens een tentoonstelling dat gewijd is aan de wereld van 1714 en Barcelona als kosmopolitische stad, genoemd ‘El món del 1714’.
6. La Llotja (Passeig d’Isabel II, 1): de viering van het huwelijk van Carlos III en Elisabet Cristina (1708) in dit gebouw, bevestigde de symbolische vereniging van de koninklijke macht met de Catalaanse mercantiele bourgeoisie. Het gebouw werd gerenoveerd in het laatste deel van de achttiende eeuw, naar de neoklassieke modellen, maar binnen is de gotische zaal van Contractacions behouden.
7. Huizen van La Ribera (Carrer del Consolat de Mar, 35-41): in deze straat zie je nog steeds een deel van de huizen die de Bourbon belegering geleden.
8. Fossar de les Moreres (Plaça Fossar de les Moreres): dis is de kerkhof van Santa Maria del Mar, dat tijdens de belegering van 1713-1714 een massagraf werd voor de verzetsmensen van de bastions Llevant, del Migdia en Santa Clara. Hier hangt nu een herdenkingsplaat.
9. Santa Maria del Mar (Plaça de Santa Maria): in deze kerk trouwden Carlos en Elisabet op 1 augustus 1708.
10. Palau Dalmases (Carrer Montcada, 20): in dit paleis bevond zich de groep Acadèmia dels Desconfiats (1700-1703), die de eerste voorstanders van Carlos waren.
11. Passeig del Born (Passeig del Born, 18): het huis op nummer 18 op Passeig del Born markeert het punt waar de sloop van huizen bereikte, die de stad van de Ciutadella scheidde.
12. Jaciment del Born (Plaça Comercial, 12): deze archeologische plaats, ontdekt in de kelders van de oude markt van El Born, heeft veel informatie opgelevert over het dagelijks leven van Barcelona in 1700. Zoals de namen van de bewoners die in de huizen woonden die gesloopt werden om de imposante citadel te bouwen.
13. Convent de Sant Agustí Vell (Carrer Comerç, 36): dit was het toneel waar de laatste weerstand van Barcelona aan de vooruitgang van Bourbon plaatsvond, op de ochtend van 11 september.
14. Fossar de Sant Pere (Plaça de Sant Pere): op deze begraafplaats grenzend aan het voormalige klooster van Sant Pere de les Puel·les is waar verdedigers en aanvallers van de bastions van Jonqueres, Sant Pere i del Portal Nou begraven liggen.
15. La Ciutadella (Parc de la Ciutadella): dit vijfhoekige militair fort gebouwd tussen 1716 en 1748 om de opstanden van de inwoners van Barcelona te onderdrukken lag op dezelfde locatie als het Ciutadella-park.
