Een van de meest populaire en oudste tradities in Catalonië zijn de befaamde castellers (of mensentorens). In deze competitie strijden de verschillende verenigingen (genaamd colles) uit verschillende steden om de hoogste en meest spectaculaire mensentoren te bouwen. Deze show, dat door de UNESCO tot Erfgoed van de Mensheid verklaart is, is uniek in Spanje en kan vooral tijdens de zomer in heel Catalonië gezien worden.
Wil je meer weten over deze bijzondere Catalaanse traditie en waar je de castellers kunt zien, lees dan verder!
De oorsprong van de ‘mensentorens’
De mensentorens zijn een Catalaanse traditie met meer dan 200 jaar geschiedenis, afkomstig van de zo genaamde “Ball de valencians“ (letterlijk vertaalt als de “Dans van de Valencianen”). Deze dansen eindigen altijd met een menselijke toren met een religieuze betekenis. Rond 1800 begonnen de mensentorens zich onafhankelijk van de processies voor te komen. In het bijzonder waren de mensentorens razend populair in Valls, de ware bakermat van de castellers, waar meerdere rivaliserende groepen steeds hogere mensentorens creëerden. De Colla Vella dels Xiquets de Valls is in feite de oudste met een geschiedenis van meer dan 200 jaar.
Vandaag de dag zijn er rond de 50 actieve Catalaanse colles die regelmatig optreden, hiermee neemt de aandacht bij diverse media als maar toe. Zo hebben we mensentorens al op de gekste plekken kunnen zien, van de top van de Montserrat tot aan Parijs en New York. De castellers zijn uitgegroeid tot een waar symbool van de Catalaanse identiteit en zijn een gevestigde en geliefde traditie. De castellers werden door de UNESCO in 2010 bekroond als Erfgoed van de Mensheid.
Hoe werken de castellers?
Een colla (de naam van de vereniging van castellers) wordt gevormd door mensen van alle leeftijden en beroepen. Het zijn gewone mensen (van bakkers tot administratieve medewerkers, caissières in de supermarkt, leraren of scholieren), maar ze hebben allemaal een plek en een rol in de groep. Niets van wat je ziet is willekeurig. Sterker nog, voor het uitvoeren van een mensentoren voor het publiek hebben de castellers heel veel geoefend om de show vlot te laten verlopen.
De naam van de mensentorens wordt samengesteld aan de hand van het aantal verdiepingen, en het aantal castellers die elke laag vormt. Zo is een mensentoren die “3 de 7” genoemd wordt, verdeeld over 7 verdiepingen met 3 mensen per laag.
Deelnemers van een mensentoren krijgen instructies van de cap de colla, die als een dirigent het gezelschap instrueert.
Om de menselijke toren een stevige basis te bieden, wordt eerst een solide basis gecreëerd, genaamd de pinya. Deze bestaat uit veel deelnemers die met elkaar met handen en armen vasthouden, door de schakeling die ontstaat is het gewicht van de bovenste verdiepingen goed te houden. De basis, ook gevormd door het publiek, dient ook als een kussen bij een val van de toren (iets wat vaak gebeurt).
Boven deze basis kunnen maximaal negen verdiepingen van mensen gebouwd worden. Elke verdieping wordt op de schouders van de mensen van beneden opgezet. De bovenste verdiepingen worden altijd samengesteld uit kinderen, des te hoger de verdieping, des te jonger de kinderen.
De castell (of mensentoren) wordt beschouwd als ‘voltooid’ wanneer het laatste kind, l’anxeneta, bovenop staat en naar de mensenmassa zwaait. Eenmaal voltooid, glijden de castellers in omgekeerde volgorde naar beneden, om de toren voorzichtig af te breken.
De jury van de show let vooral op de kunst en de stijl van een goed opgebouwde castell, en aan de hand daarvan kiest de jury een winnaar tussen alle deelnemende colles.
Tijdens het opbouwen van de castell wordt ook muziek gespeeld door dezelfde colla wat de deelnemers aanmoedigt.
Video bron: Ruben y El Mundo via YouTube
Mensentorens zien in Barcelona?
De mensentorens, samen met de muziek, de spanning en de gezellige sfeer die er hangt, is zonder twijfel een zeer indrukwekkend spektakel om te beleven. Als je zin hebt om de castellers van dichtbij te zien, dan raad ik je aan om eerst in de agenda van de colles te checken waar en wanneer ze actief zullen zijn. Zo heb je in Barcelona de volgende groepen van castellers:
- Castellers de Barcelona
- Castellers de la Vila de Gràcia
- Castellers de Sants
- Colla Castellera Jove de Barcelona
- Castellers de la Sagrada Família
- Castellers del Poble-Sec
Buiten Barcelona zijn er nog een aantal zeer actieve verenigingen van castellers, maar de meest beroemde blijft die van de Colla Vella dels Xiquets de Valls.
Bij evenementen zoals de Festes de la Mercè, Diada de Catalunya of Sant Jordi zijn er altijd castellers te zien. Hun shows zijn gratis te zien en zorgen bij iedereen voor kippenvel en spanning. Kortom, de mensentorens zijn een echte aanrader en een zeer goede manier om dichtbij het Catalaanse gevoel te komen.
Is er geen groot festival tijdens je bezoek aan Barcelona, maar wil je de castellers alsnog in actie zien? Ga dan langs een van de wekelijkse repetities! Zo kun je de menselijke torens alsnog meemaken en leuker nog, je mag daar zelf aan mee doen! Ga bijvoorbeeld even langs de Castellers de la Vila de Gràcia (bij Carrer Alzina nummer 7; metro Fontana (L3)). Check hun website van tevoren voor het tijdschema van de repetities.
