Je hebt vast al gehoord over het nieuws over het (tot nu toe verboden) onafhankelijkheidsreferendum van Catalonië op 1 oktober en de spanningen tussen de centrale regering in Madrid en het regiobestuur in Barcelona. Veel mensen vragen mij naar de herkomst van dit gevoel bij een deel van de Catalanen. Voor diegene die zich afvragen waarom de discussie rondom de Catalaans onafhankelijkheid speelt, som ik vandaag de redenen en gevolgen van een onafhankelijk Catalonië op.
De redenen waarom Catalonië onafhankelijk wil worden
Volgens diegene die voor de afscheiding zijn, kan Catalonië zijn maximale culturele, sociale en economische volheid niet bereiken zolang het deel uitmaakt van Spanje. Dit zijn onder andere de redenen waarom ze voor een onafhankelijk land kiezen:
- Eigen identiteit: ongeveer de helft van de Catalanen voelt zich niet Spaans. ‘Catalonia is not Spain’ is het motto die de nationalistische beweging gebruikt om dit te verbeelden. Een Catalaanse staat zou betekenen dat Catalonië in staat is om zijn eigen identiteit te herstellen, die eeuwen geleden wel bestond, maar dat langzamerhand verdween door fusies met andere koninkrijken.
- Bestuur in eigen handen: door het beschikken van een zelfregering met volledige soevereiniteit, zullen Catalanen meer capaciteit hebben om zelf te beslissen en het land te besturen en zal het beleid beter worden aangepast aan de specifieke behoeften van het Catalaanse volk.
- Economische zaken: ‘Espanya ens roba’ (Spanje steelt ons geld) is een algemeen begrip op straat. Sinds de nederlaag in 1714 zou Catalonië constant meer belastingen aan de overheid in Madrid hebben betaald dan wat de staat terug in Catalonië heeft geïnvesteerd. Dit maakt mensen natuurlijk boos. Maar omdat Catalonië een rijke regio is waar de economie bloeit, geloven Catalanen dat er genoeg middelen beschikbaar zijn om economisch zelfstandig te zijn na de afscheiding. Bovendien zou de Catalaanse staat de fiscale soevereiniteit hebben om al de belastingen te verzamelen, te beheren en te investeren volgens hun criteria.
- Catalaanse cultuur waarborgen: Catalonië beschikt over een eigen taal en eigen culturele tradities, die veelal in gevaar zijn geweest op bepaalde momenten van de geschiedenis toen ze zwaar onderdrukt werden. De Catalaanse staat zou het onderwijs in het Catalaans behouden en het gebruik ervan uitbreiden naar andere gebieden, zoals de gerechtelijke administratie, en de Europese Unie verzoeken om Catalaans als officiële taal te erkennen.
- Een kwestie van democratie: in de laatste tijden is de separatistische vraagstelling een kwestie van democratische rechten geworden, aangezien de Spaanse regering iedere keer opnieuw de officiële referenda die gemaakt worden om de mening van de mensen te weten ontkent en verbied.
De gevolgen van een onafhankelijk Catalonië
Hoewel de nationalisten heel erg zeker van hun zaken zijn, zijn er wel een aantal belangrijke aandachtspunten om er bij stil te staan mocht Catalonië doorgaan met afscheiden.
- Illegale referendum: hoewel de separatisten steeds roepen dat ‘Referèndum és democràcia’ (het referendum is democratie), heeft het Grondwettelijk Hof verklaart dat het Catalaans referendum van 1 oktober illegaal is. Volgens hen is het Catalaanse referendum in strijd met de Spaanse grondwet. Om deze reden wordt het referendum van 1 oktober verboden en kunnen alle personen die meewerken strafbaar zijn. De gevolgen hiervan hebben we onlangs al gezien, toen de politie meerdere hoge Catalaanse ambtenaren arresteerde in verband met de organisatie van het illegale referendum. Dit maakt het alles behalve makkelijk om op 1 oktober te gaan stemmen en kan het stemgedrag van de kiezers beïnvloeden.
- Een verdeeld land: Catalonië was al voor de hele onafhankelijkheidstrijd in tweeën verdeeld, maar dat lijkt nu alleen nog maar erger te worden, al helemaal als Catalonië onafhankelijk wordt. Ook al roep de Catalaanse overheid de geboorte van de Catalaanse Republiek na het (illegale) referendum op 1 oktober, betekent dit niet dat álle Catalanen hiermee instemmen. De kans is namelijk groot dat het merendeel van het ‘nee’-front niet gaat stemmen bij een onofficieel referendum en dus wordt deze stem niet mee geteld.
- Spanje verliest: voor Spanje zou een onafhankelijk Catalonië funest zijn voor de economie, waar het voor een groot deel van afhankelijk is, maar ook op andere niveaus zoals in geopolitiek, industrieel, sportief en cultureel opzicht; en dus proberen ze op welke manier dan ook dat er geen onafhankelijkheidsreferendum komt. Bovendien kan het voorbeeld van Catalonië ook andere regio’s zoals het Baskenland en Galicië aanmoedigen om onafhankelijk te worden.
- Tijdelijk instabiliteit: Spanje zal het Catalonië natuurlijk niet makkelijk maken om onafhankelijk te worden, maar als de Catalaanse Republiek ingeroepen wordt na een onofficieel referendum, kan ik me niet anders voorstellen dat er een reactie vanuit de Spaanse regering zal komen. En dit kan in alle vormen zijn, inclusief de militaire. Naast de spanning en onrust onder de plaatselijke bevolking zou dit ook de EU uiteindelijk kunnen beïnvloeden.
- Hogere kosten: het is niet zo zeker dat de economie van Catalonië zou blijven groeien na de afscheiding. Sterker nog, de meest sombere rapporten voorspellen een nieuwe crisis. Bovendien zou een Catalaanse staat op economisch vlak extra kosten betekenen voor diensten zoals belasting, diplomatie, defensie en veiligheid, dat momenteel gecentraliseerd en gefinancierd worden door alle Spanjaarden.
- Geen EU-lid: de afscheiding betekent ook dat Catalonië automatisch geen lid meer is van de Europese Unie. Catalonië moet dan opnieuw lid worden, wat wel tien jaar kan duren, en verliest de Euro als munt. Dit kan natuurlijk de handelsrelaties met andere landen en met Spanje zelf in gevaar brengen.
- Minder buitenlandse investeringen: een onafhankelijk en tijdelijk instabiel Catalonië, dat buiten de EU valt, zou waarschijnlijk ook minder in trek zijn bij grote corporaties en buitenlandse bedrijven die hier gevestigd zijn.
- Geen Barça in de Spaanse Liga: en dus geen meer ‘clásicos’ (tenzij Barça Real in de Champions tegenkomt natuurlijk). Volgens de president van de Spaanse competitie zullen alle Catalaanse clubs per direct uit de competities gesteld worden als de afscheidingsproces van Catalonië doorgaat. De Spaanse wetgeving staat allen clubs in Spaans grondgebied toe om in de competitie te spelen, in aanvulling op die van Andorra. Dat betekent dat FC Barcelona de steun van de Spaanse regering en het parlement nodig heeft om een nieuwe wetgeving te verlenen die een vrijstelling zoals die van Andorra verleent.
De realiteit van het conflict Catalonië-Spanje
Hoe is de situatie in het dagelijkse leven dan, zal je je wellicht afvragen. Dat ligt er aan met wie je spreekt. Ten eerste heb je diegene die voor de afscheiding zijn, de independentistes, die euforisch veel naar buiten treden en blij zijn met wat er bereikt is en ongeduldig zijn over wat er nog komen staat. Aan de andere kant heb je diegene die tegen zijn, al zullen sommige daarvan het niet eens durven te zeggen in het openbaar. Ze zijn beu van deze politieke situatie en vinden ze zich soms ongemakkelijk en niet eens meer ’thuis’.
Het conflict is echter niet van afgelopen jaren maar speelde al decennia, onder andere aangedreven door de onderdrukking tijdens de Franco-dictatuur, het centralisme van Aznar en daarna de economische crisis. Dit leidde tot een informeel referendum in 2014, waarbij 80,76 procent van de Catalanen die stemden vóór onafhankelijkheid bleken te zijn. Hoewel het puur symbolisch was en de meeste potentiële nee-stemmers thuis bleven omdat het ‘geen wettelijke referendum was’, toonde dit in ieder geval wel de onvrede onder de Catalaanse bevolking en waar ze voor staan.
Niemand weet of dit zogenaamde procès independentista (afscheidingsproces) serieus is, maar de wens (en voor sommige zelfs de noodzaak) van een referendum, zal niet zomaar overwaaien.
Eigenlijk is een vraag naar onafhankelijkheid mi een vrij onnozele vraag: bij primaten is het een ongeschreven wet dat de sterkere de zwakkere helpt. Als Catalunya sterk is, is een vraag naar onafhankelijkheid een eerder vrij egoistische houding. Een eerder confederaal beheer naar analogie met de Duitse ‘lander’ lijkt mij een interessantere houding. Pas alle problemen toe op de kleinste samenlevingsvorm (de familie of huisgezin). Dan kun je merken dat sommige visies zeer rare resultaten als gevolg hebben met bloederige intrafamiliale twisten. Ik dacht dat de EUROPESE gedachte een wens tot samenwerking inhield. Gaat Catalunya ook een maanmissie uitwerken. SAMEN STAAT MEN STERK. WEES SLIMMER DAN JE VOORGESCHIEDENIS.
Wanneer Spanje het referendum had goedgekeurd en iedereen naar de stembus had kunnen gaan, dan was de uitslag misschien helemaal niet zo massaal voor afscheiding geweest, ook daarna wanneer er voor gestemd zou zijn geweest dan hadden ze er tenminste als normale mensen over kunnen praten. Nu is het allemaal uit de hand gelopen. Ik denk dat er nu nog meer voorstanders voor afscheiding zijn wie wil er nu in een ondemocratisch land wonen, zoals Spanje zich nu toont.
Dank je voor je goede uitleg.
Ik zie meer overeenkomst tussen Catalonië en Bijv. Schotland of Curaçao en ben dan ook van mening dat de gekozen regering van Catalonië het recht zou moeten hebben op een referendum om te peilen of er genoeg draagvlak is voor onafhankelijkheid.
Dat het wettelijk niet mogelijk is om over onafhankelijkheid te stemmen vind ik niet terecht en ingaan tegen een democratie. Vroeger werden onredelijke wetten die voor onderdrukking zorgden door een opstand of burgeroorlog bevochten. Ik hoop dat dit in Catalonië niet nodig zal zijn maar dat Catalonië het wettelijke recht krijgt om te stemmen over wel of niet onafhankelijkheid net als Schotland en Curaçao dit ook hebben .
Nu wordt een volk van 7.5 miljoen mensen niet gehoord. Ik denk zelf dat er trouwens niet genoeg draagvlak voor onafhankelijkheid is omdat de gevolgen veel te groot zijn, maar een referendum verbieden en zelfs met geweld tegenwerken , werkt averechts.
Ik woon al meer dan 50 jaar in Catalunya en heb dus ook gedeeltelijk het Franco-regime nog meegemaakt.
Deze situatie nu is niet meer dan een uitvloeisel van de macht en de onderdrukking welke Spanje sinds 1714 op deze regio uitoefent.
Sinds deze oorlog wordt Catalunya sistematisch geschoffeerd op vele gebieden, wat dat aangaat hebben ze dus gelijk. In de Franco periode werd dit nog eens dik er over heen gelegdmet uitingen van de zijde van de spaanse politiemachten met harde hand (zelf gezien en meegemaakt)
Toen uiteindelijk de (onvoltooide) overgang van dictatuur naar democratie plaats vond trokken de vroegere Franco ministers een democratisch jasje aan, en door de amnestiewet van 1977, konden zij dus het franco-regiem, alhoewel afgezwakt, door zetten.
Het hoge aantal van corruptie-schandalen van vooral de regerings partij PP, en het korten van de vrijheden van de catalanen met daar bovenop ook nog een sterke vermindering van de overheid bestedingen van de infrastructuur in Catalonië en een vermindering van de belasting inkomsten voor Catalunya opgelegd door de centrale regering, heeft aan dit hele verhaal natuurlijk ook geen goed gedaan.
De president Puigdemont is overigens altijd al een voorstander geweest van afscheiding.
Bij het aantreden van zijn ambt zei hij al dat hij Catalonië binnen 18 maanden onafhangkelijk zou maken, met of zonder referendum. Het referendum is ondansk deze ilegaliteit tochdoor gedrukt, in mijn opvatting om Spanje in de val te lokken door veel politie naar Catalunya te sturen en deze door hun hardhandige optreden op 1 october j.l. aan te kunnen merken als de “onderdrukker”.
Het nu gehouden referendum is en was overigens ilegaal evenals de bijbehorende wetten.
In de laatste jaren is ook de vrijheid van meningsuiting sterk verminderd onder de catalanen, iemand die openlijk zei tegen een afscheiding te zijn werd en word onmiddelijk als facsist aangemerkt.
De situatie zoals nu ontstaan is een mengeling van sentimenten en realiteit. Hoe dit op te lossen, geen flauw idee, sorry
Molt be hoe je het hier heel duidelijk uitlegt, het is namelijk erg complex en de geschiedenis speelt ook een grote rol. De Nederlandse media gebruiken vaak Friesland als voorbeeld, wat qua andere cultuur en taal ook anders is dan de rest van ons land, maar verder zijn er niet veel overeenkomsten met Catalonië (vind ik).
Ik ben nu al bijna 4 jaar samen met mijn Marta, die ook in Barcelona geboren is en nu in Nederland woont, maar merk dat veel Nederlanders de situatie in Spanje niet begrijpen. Alhoewel dat na afgelopen zondag wel wat is veranderd… Trouwens “Espanya ens roba’ (Spanje stelt ons geld)” Het moet zijn ‘steelt’.
Hola Edwin,
Bedankt voor je reactie en toelichting. Grappig dat je vriendin ook Marta heet en ook uit Barcelona komt! (ps. spelfout is inmiddels aangepast, gracias!).
Saludos, Marta
Mijn hart lig bij de Catalanen!
Dan zou Noord-brabant ook voor “zelfstandigheid” kunnen gaan. Veel geld naar Den-Haag, maar men ziet er niet veel voor terug, ontwikkeling komt grotendeels van diverse brabantse ondernemers. Al hoewel ik een links jongen ben, toch een pluimpje voor deze mensen.
Zou een voorstel tot federale republiek a la Duitsland/Oostenrijk/Zwitserland met relatieve regionale autonomie de kou uit de Spaanse lucht kunnen halen? Dat zou voor Baskenland en Galicië misschien ook een acceptabel compromis kunnen zijn?
Hola Roy,
Bedankt voor je reactie. Dat is inderdaad een optie. Maar tot zo ver zijn ze niet gekomen.
Saludos, Marta